II edycja projektu IAB Polska Bezpieczne Interneciaki, współfinansowanego ze środków Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, wskazuje Rodzicom i Pedagogom na prawdziwe zagrożenia dla nieletnich w sieci.

Na pytanie dlaczego chronimy dzieci przed nieodpowiednimi treściami z internetu – odpowiada ekspert, dr Lucyna Kirwil, adiunkt w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie, zajmująca się psychologią mediów i psychologią agresji.

Dzieci, korzystając z internetu, mogą być narażone na kontakt z treściami niestosownymi dla ich wieku. Niestosowne treści to nieuzasadniona przemoc, ekstremalna agresja, drastyczne obrazy skutków agresji oraz pornografia i sceny seksu połączonego z przemocą. W internecie dzieci mogą zetknąć się także z innymi treściami, które mogą zagrażać ich społecznemu, emocjonalnemu i moralnemu rozwojowi. W badaniach EU Kids Online dzieci w wieku od 9 do 16 lat spontanicznie podały 10 rodzajów treści online, które budzą ich niepokój. Aż 56% z 9636 dzieci podało, że w internecie najbardziej zagrażają im pornografia i seks (22%), agresja i przemoc (22%) oraz inne treści dotyczące narkotyków, nienawiści, rasizmu, samobójstw i samookaleczeń (12%). W porównaniu z dziećmi mniej rodziców (49%) uznało, że najbardziej zagrażają treści napotykane w internecie. Za najbardziej zagrażające 20% rodziców uznało pornografię i sceny seksu, 19% rodziców – agresję i przemoc, a 10% rodziców – pozostałe wymienione wyżej treści. Część rodziców nie dostrzega szkodliwego wpływu nieodpowiednich treści z internetu na dzieci.

Badania nad wpływem mass mediów na dzieci wykazały, że nieodpowiednie treści oglądane przez dzieci na ekranie mogą mieć negatywne skutki już w trakcie oglądania lub bezpośrednio po nim, a także w późniejszym czasie. Skutki te mogą pojawić się jako psychologiczne w umysłach dzieci i jako fizyczne w ich zachowaniu. Mogą prowadzić do uformowania się niekorzystnych dla dziecka i jego otoczenia emocji, postaw i zachowań. Przykłady tych skutków:

Za szczególnie szkodliwe dla rozwoju dzieci uważa się: pokazywanie przemocy i agresji w realistyczny sposób oraz ich nagradzanie, gloryfikowanie agresji, przedstawianie aktów agresji w wystylizowany artystycznie sposób (np. w zwolnionym tempie), pokazywanie aktu seksualnego w zbliżeniu, ukazanie genitaliów, pokazywanie, jak samookaleczać się lub popełnić samobójstwo.

Wyniki badań dostarczają więc powodów do starannej ochrony dzieci przed możliwym negatywnym wpływem nieodpowiednich treści z internetu. Zadanie ochrony dzieci spoczywa na rodzicach, wychowawcach i dostawcach usług internetowych.

• Rodzice myślą, że ich dzieciom najbardziej zagraża pornografia. Dzieci – jak wykazują badania EU Kids Online – widzą większe zagrożenie w obrazach agresji i przemocy. Ważna jest ochrona przed wszystkimi zagrażającymi treściami.
• Rodzice dostrzegają tylko niektóre negatywne emocje, jakie dzieci przeżywają oglądając nieodpowiednie treści w internecie: lęk i niepokój. Wiele dzieci reaguje na sceny seksu odrazą.
• Aż 58% rodziców dzieci, które oglądały w internecie pornografię lub sceny seksu, nie wie, że ich dzieci zetknęły się z tymi treściami w sieci.
• Aż 88% rodziców ogranicza swoim dzieciom aktywności w internecie. Jednak tylko 72% dzieci dostrzega te ograniczenia.

Czego dotyczy rozbieżność między rodzicami a dziećmi, pokazują zestawienia na poniższych wykresach, ilustrujących odpowiedzi 1034 polskich rodziców i ich dzieci na pytanie: „Które rzeczy dziecko może robić cały czas, które rzeczy może robić, ale tylko, kiedy rodzice na to pozwolą lub nadzorują, a na które rodzice nigdy nie pozwalają?”

Z porównania odpowiedzi dzieci i rodziców wynika, że dzieci nie wiedzą lub nie chcą wiedzieć, czego rodzice im bezwzględnie zabraniają. Dzieci, które miałyby wskazać, co jest zabronione, odpowiedziały „trudno powiedzieć”. Albo rodzice nie podali zakazu jednoznacznie, albo dzieci nie chcą podporządkować się rodzicielskim ograniczeniom korzystania z internetu. Znikoma różnica między rodzicami a dziećmi odnośnie całkowitego lub częściowego przyzwalania na aktywności online wskazuje, że rozbieżność dotyczy tylko aktywności zabronionych.

Te i inne wyniki prowadzonych od wielu lat badań nad bezpieczeństwem dzieci online sugerują, że rodzice powinni:

• ograniczać dostęp dzieci do treści potencjalnie zagrażających, jeżeli chcą chronić swoje dzieci przed negatywnymi doświadczeniami oraz dbać o ich prawidłowy rozwój społeczno-emocjonalny i moralny;
• liczyć się z możliwością negatywnego wpływu nieodpowiednich treści internetowych na ich dzieci – pornografii, przemocy i innych treści –ponieważ zagrażają one dzieciom, wywołując u nich lęk i odrazę, zaburzając im obraz świata oraz przyczyniając się do kształtowania niewłaściwych społecznie postaw i zachowań;
• zwracać uwagę na reakcje emocjonalne dzieci i uodporniać je na potencjalne zagrożenia; internet nie powinien kojarzyć się dzieciom z lękiem czy obrzydzeniem;
• dopasować ochronę dziecka przed niestosownymi treściami do jego wieku; dzieci dorastają w różnym tempie – w tym, co młodsze dziecko spostrzega jako zagrażające, starsze nie widzi żadnego ryzyka.

Dzieci będą bardziej stosować się do ograniczeń, jeżeli rodzice wskażą im, z czego wolno im korzystać w internecie. Nie będą stosować się do sztywnych zakazów.

Dr Lucyna Kirwil, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej